Het Kröller-Müller in Otterlo besteedt deze zomer aandacht aan de meester van het pointillisme, George Seurat. Aan het eind van een gang hangt Le Chahut (1889/90) Je blik wordt er naar toegetrokken en het schilderij houdt je tot je er voor staat in z’n greep.

De hooggeheven benen, de dirigeerstok, een wufte neus en de hals van de contrabas vormen diagonale lijnen die het werk spannend maken en dynamiek verschaffen. Net als de pointillistische techniek, waarvan Seurat zich bediende naar uitgebreid wetenschappelijk onderzoek, zodat de complementaire aangebrachte kleurstippen zich mengden in het oog.

Spannend is vooral ook de rugfiguur, die het werk diepte geeft. Een klassieke truc die mij aanspreekt en als ik werken tegenkom waarin hij wordt toegepast, verzamel ik ze. Zo’n figuur roept nieuwsgierigheid op, je wilt weten wie die persoon is. Hier is de figuur een (anonieme) muzikant, voor de helft afgebeeld, als een rugtorso, in een donkere kleur. Hij staat immers in de schaduw. Vanaf zijn rug wordt ons oog verleidt om de verlichte dansvloer op te gaan en ons mee te laten voeren door de voorstelling.

Werk van de Deense kunstschilder Vilhem Hammershøi (1864-1916) zag ik vorig jaar in het Groninger Museum, toen daar de tentoonstelling Nordic Art georganiseerd was. Een verrassend indrukwekkend overzicht van Scandinavische kunst. In het werk Vrouw achter piano uit 1901, is de compositie niet in balans. De kamer lijkt te groot voor de rugfiguur, Ida, de vrouw van de kunstenaar. De tafel met stoelen leidt af. De schilderijen op de blauwige wand echoën in de witte borden op tafel. Ida verdrinkt in de ruimte. Zijn kleurenpalet is nog niet zo subtiel verstild als in een van zijn topstukken.

Vilhelm Hammershøi, Interieur met vrouw achter piano, 1901

Op Nordic Art was dit voor mij het hoogtepunt: Interieur met vrouw op rug, 1903/1904. Een staande vrouw in donkere jurk met elegante hals waar Vermeers licht op valt.  Haar bevallige houding in contraposto leidt je blik naar de porseleinen schaal op houten tafel en de fascinerende wand. Deze wand schept door de rechte hoeken van het schilderij en lambrisering een perfect kader voor het silhouet. Haar naar rechts gewende blik versterkt de diagonaal die door de punten worden aangewezen. De muur is pointilistisch opgezet en contrasteert daardoor prachitg met de zwarte jurk. Opnieuw staat Ida model en altijd anoniem, op de rug gezien. Een geweldige vondst, waardoor het werk een geheimzinnig en verstilde sfeer oproept.  Voor dit werk maak ik een plekje vrij!

Vilhelm Hammershøi, Interieur met zicht op rug van vrouw, 1903-1904