De zomer roept zonnige beelden op: van witte stranden en blauw-groene zeeën of meren. Van hooimijten op het veld en een café onder een sterrenhemel. Van spelende kinderen aan de waterlijn en ouders die zich ontspannen in de zon. In de NRC van afgelopen zondag zag ik de prachtige fotoreportage van Tadao Cern: Aan zee gaan alle remmen los. Prachtig om te zien hoe de mens, zonder gêne, geniet van de weldadige zomerzon.

Niki de Saint Phalle (1930-2002) is een van de kunstenaars die ik heb opgenomen in een presentatie over vrouwelijke kunstenaars. Het interesseert me vooral hoe zij traumatische gebeurtenissen uit haar jeugd heeft verwerkt. Hoe kon zij zich hervinden en hoe kon zij, na zich afgewend te hebben van haar familie, zich totaal wijden aan haar kunstenaarschap? En ten koste van wat? Waar schuurde het kunstenaarschap met het moederschap?

Bij somminge kunstenaars kleuren het palet en onderwerpen door dit soort ervaringen. Maar niet bij Niki. Ja, in het begin schoot zij alle frustraties van zich af in schilderstukken die zij ‘Tirs’ (schieten) noemde. Op een ondergrond bevestigde zij zakjes gevuld met verf die ze vervolgens onder een laag gips (ha, ha) weg pleisterde. Van een afstand, temidden van vrienden, schoot ze met een luchtbuks op het schilderij, waar de verf uitdroop. Een prima (verwerkings)therapie.

Niki de Saint Phalle, Tirs

Niki de Saint Phalle, Tirs

Waar ze wereldberoemd mee is geworden zijn haar Nana’s. Levensgrote vrouwfiguren in flower power badpakken of bikini’s. Aanvankelijk gemaakt van papier maché, maar later van polyester. In niets weerspiegelen zij de wanhoop en het verdriet dat haar in haar jeugd is overkomen. In niets vertellen zij over het gemis van het zien opgroeien van haar kinderen en in niets laten de welgevormde poppen zien hoe zij als mannequin vóór haar kunstenaarschap beantwoordde aan het schoonheidsideaal uit de fashion industrie.

Niki de Saint Phalle, Nana

De Nana’s van Niki vertegenwoordigen voor mij het ultieme zomergevoel met vrolijkheid en vrijheid. Doen en laten doen, genieten en even helemaal aan niets denken. Daar geef ik me ook aan over, in mijn tuin, op het ligbed van Caroline. En ooit hoop ik een reis te maken naar haar Tarot tuinen in Italië.